HIV ကို အန္တုလို႔ အသက္ဆက္ရွင္သန္ေအာင္ေနထိုင္ကာ ခ်စ္ရသူ ေယာကၤ်ားေလးႏွင့္ လက္ထပ္ခြင့္ရခဲ့တဲ့ မိန္းကေလးတစ္ဦး၏ အာဂသတၱိ

က်မနာမည္ သီရိမာ ပါ။ အသက္ ၃၇ ႏွစ္ ရွိၿပီ။ က်မဟာ HIV ပိုးနဲ႔ ဆက္လက္ အသက္ရွင္သန္ေနသူ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။က်မ ဒီပိုးကို စေတြ႔တာ ၂၀၀၇ ခု ၊ ၁ လပိုင္းတုန္းကပါ။ေသြးအေျဖကို ဆရာ၀န္ဦးေအာင္သန္းဆီကရခဲ့တဲ့အခ်ိန္ကဆိုရင္ က်မရဲ႕ရင္ထဲမွာ တေလာကလံုးကို ရန္သူ တစ္ ေယာက္လို ျမင္ခဲ့ပါတယ္။၀မ္းနည္းစိတ္၊ ေၾကာက္လန္႔တဲ့စိတ္၊ အစိုးမရတဲ့ေဒါသေတြနဲ႔ ေဆာက္တည္ ရာမရျဖစ္ၿပီး မိသားစုနဲ႔လဲအဆင္မေျပ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။

ကိုယ့္ရဲ႕လိင္ဆက္ဆံဘက္ကိုလဲ သတ္ပစ္ခ်င္ေလာက္ ေအာင္ မုန္းတီးေပမဲ့
က်မရဲ႕ဘ၀က အဲဒီလို လုပ္ပိုင္ခြင့္ မရခဲ့ပါဘူး။ က်မရဲ႕ သားနဲ႕သမီးရဲ႕ မ်က္ႏွာကိုၾကည့္ၿပီး
ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသမဲ့ အစီ အစဥ္လဲ ပ်က္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒီပိုး ငါ့ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ရွိေနမွေတာ့
ေသမွာဘဲ ဆိုတဲ့ ၀မ္းနည္းေၾက ကြဲမ်က္ရည္က်ခဲ့ရတဲ့ ရက္ေတြ တြက္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ မိန္းမေတြထဲမွာ
က်မေလာက္ မ်က္ ရည္ေပါသူ ရွိမယ္ေတာင္ မထင္ပါဘူး။

က်မရင္ထဲမွာ တေယာက္ေယာက္ကို ရင္ဖြင့္ခ်င္ေနတယ္။ မိသားစုကိုေတာ့
ေျပာမျပခ်င္ဘူး။ က်မမွာ အိမ္သားကလဲဆံုးတာ ၅ ႏွစ္ေလာက္ ရွိၿပီဆိုေတာ့ က်မ ဒီစကားေတြကို
ရင္ဖြင့္ႏိုင္မဲ့သူ၊ က်မရဲ႕ မိတ္ ေဆြ အေပါင္းအသင္းေတြထဲက က်မကို နားလည္ႏိုင္မယ္ထင္တဲ့
“ေအာင္” ဆိုတဲ့လူတစ္ေယာက္ ကို ဖြင့္ေျပာခဲ့မိတယ္။
က်မငိုတာျမင္ေတာ့ “ေအာင္” ကဘာေျပာတယ္ထင္လဲ၊

“မငိုပါနဲ႔ဟာ၊ ခုဆိုရင္ နင့္မွာ ဒီပိုးရွိတယ္ဆိုတာ ငါတစ္ေယာက္ဘဲ
သိတာ၊ နင့္ကို ဘယ္သူကမွ မသိ ဘူး” တဲ့။

“ငါအားေပးခ်င္တာက က်န္းမာေရးကို နင္ ဒီထက္ ပိုဂရုစိုက္၊
ဒီရုပ္ ဒီခႏၶာကို ဆက္ၿပီး ဒီိတုိင္းျဖစ္ ေနဖို႔က နင္ စိတ္ခ်မ္းသာ ေပ်ာ္ရႊင္ေနမွ ျဖစ္မွာ”
တဲ့။

“နင္ ဘာလုပ္ခ်င္လဲ၊ ဘာျဖစ္ခ်င္လဲ၊ နင့္ရဲ႕မ်က္ႏွာ ၿပံဳးရီၿပီးလွပေနမယ္ဆိုရင္
ငါ ဘာကူညီရမလဲ၊ ငါ တတ္ႏိုင္တာ ကူညီမယ္၊ နင္ငိုၿပီး စိတ္ဓာတ္က်ရင္္ ငါလဲ စိတ္မခ်မ္းသာဘူး”
တဲ့။

က်မကို အမ်ဳိးမ်ဳိး အားေပးခဲ့တယ္။ က်မလဲ ခဏစဥ္းစားၿပီး အငိုတိတ္ခဲ့ရတယ္။
“ေအာင္” နဲ႔ စကား ေျပာေနရတဲ့ အခ်ိန္ေတြ က်မ ဒီ HIV ဆိုတာကို ေမ့ေနခဲ့တယ္။ သူျပန္သြားလို႔
တစ္ေယာက္ထဲ ရိွတဲ့ အခါ ဒါႀကီးက အသိစိတ္ထဲကို ျပန္၀င္လာၿပီး စိတ္ဓာတ္က်ခဲ့ရတယ္။

ဒီလိုနဲ႔ ၅ လေလာက္ၾကာေတာ့ ေဆးရုံတက္ရေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ခဲ့တယ္။
ေဆးရုံေရာက္မွ ပညာ တတ္ၿပီး လံုုး၀ အသိစိတ္မရွိ ေအာက္တန္းက်တဲ့ အလွည့္က်ဆရာ၀န္မတစ္ေယာက္ေၾကာင့္
ေဆးရုံ ကုတင္နားက လူေတြ အကုန္သိသြားခဲ့တယ္။

ဒီအခ်ိန္မွာ မိသားစုလို ယူက်ဳံးမရတဲ့သူရွိသလို မထိမကိုင္ခ်င္လို႔
ေရွာင္ဖယ္သြားသူလဲ ရွိခဲ့ပါတယ္။ က်မရဲ႕ရင္ထဲမွာ ဒီဆရာ၀န္မမ်က္ႏွာကို မျမင္ခ်င္ေလာက္ေအာင္
မုန္းသြားခဲ့တယ္္။ အစာလဲမစား ၊ ဘယ္သူနဲ႔မွလဲ စကားမေျပာခ်င္ေတာ့ဘူး။

အဲဒီအခ်ိန္မွာ က်မ မသိတဲ့ လူႏွစ္ေယာက္ ထမင္းဘူးေလးေတြနဲ႔
လာမိတ္ဆက္ခဲ့တယ္။ သူတို႔လဲ က်မလို ဘ၀တူဘဲ၊ စိတ္ဓာတ္ မက်ဘို႔၊ အစာစားဘို႔ ေျပာတယ္။ သူတို႔မွာလဲ
ဒီပိုးရွိတာ တစ္ေယာက္ က ၁၀ ႏွစ္၊ တစ္ေယာက္က ၃ ႏွစ္ရွိၿပီး အခုထိ septrim ဆိုတဲ့ေဆးဘဲ
စားေနတာတဲ့။ HIV တားေဆး ျဖစ္တဲ့ ARV ေတာင္ မစားရေသးဘူးဆိုေတာ့ စိတ္ဓာတ္ေတြ ျပန္ၿပီးတက္လာခဲ့ပါတယ္။
သူတို႔ ပို႔တဲ့ ထမင္းေတြကိုလဲ စားျဖစ္ခဲ့တယ္။ သူတို႔လဲ တစ္ေန႔ ၁ နာရီေလာက္ ရင္းရင္းႏွီးႏီွး
ေရာက္တတ္ရာ ရာေတြနဲ႔ ေအအိုင္ဒီအက္စ္အေၾကာင္းေတြ ေျပာျဖစ္ၾကတယ္။

သူတို႔ဟာ က်မတို႔ၿမိဳ႕မွာ PLHA ျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္ေရးနဲ႔
ဘ၀တူမ်ား လက္တြဲၿပီး အကူအညီေပးေရး အဖြဲ႕က ဆိုတာသိခဲ့ရတယ္။ အဖြဲ႔နာမည္က ေရႊျခေသၤ့တဲ့။
ေစတနာ့ဝန္ထမ္းေတြက ဘ၀တူေတြကို စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာျမွင့္တင္ေပးၿပီး
က်န္းမာေရးအတြက္ ေဆး၀ါးနဲ႔ အဟာရေတြကို သင့္ ေတာ္သလုိ ေထာက္ပ့ံ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေပးတယ္လို႔လဲ
သိခဲ့ရၿပီး ေဆးရုံမဆင္းခင္ ဆရာ၀န္မသိ ေအာင္ အဲဒီကို ည ၈ နာရီေလာက္သြားၿပီး သြားေတြ႕ခဲ့မိတယ္။
အဲဒီက ဆရာဝန္က စိတ္ရွည္လက္ ရွည္ရွင္းျပေဆြးေႏြးေပးတယ္။

က်မလဲ က်န္းမာလာၿပီး ၂ ရက္ေလာက္ေနေတာ့ ေဆးရုံဆင္းခဲ့ရပါတယ္။
စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာနဲ႔ ရုပ္ပိုင္း ဆိုင္ရာပါ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ပါတယ္။ ပတ္၀န္းက်င္က က်မကို
AIDS နဲ႔ ေသေတာ့မွာလို႔ဘဲ သိထား ၾကတယ္။ ေဆးရုံက
ဆင္းလာကထဲက က်မအရင္က်န္းမာေရးေကာင္းတုန္းကလိုဘဲ ၀တ္စားသြား လာ၊ ေဆးေတြကိုလဲ စနစ္တက်ေသာက္၊ ဆရာ၀န္ေတြရဲ႕ ညြန္ၾကားမႈကိုလဲ လိုက္နာၿပီး က်မARV ဆိုတဲ့ HIV ထိန္းထားႏိုင္တဲ့
ေဆးကို ေသာက္ခဲ့ပါတယ္။

က်မရဲ႕စိတ္မွာ ဟိုတုန္းကလို အားမငယ္ေတာ့ဘူး၊ စိိတ္ဓာတ္မက်ေတာ့ဘူး၊
ေပ်ာ္ေပ်ာ္ဘဲ ေနလိုက္ ေတာ့တယ္ ။ ပတ္၀န္းက်င္ကလဲ က်မကို ကြယ္ရာမွာေတာ့ ေျပာၾကမွာေပါ့။
က်မရဲ႕ ေရွ႕မွာေတာ့ မေျပာခဲ့ၾကပါဘူး။ အဲဒါကလဲ က်မအေၾကာင္းကို သတၱိရွိရွိ ရင္ဆိုင္ဖြင့္ဟေျပာခဲ့လို႔ဘဲ။
ၿပီးေတာ့ ကိုယ္ က ပညာေပးအဖြဲ႕ေတြ၊ ဘ၀တူေတြနဲ႔ လက္တြဲလိုက္ေတာ့ HIV နဲ႔ AIDS အေၾကာင္း
ဘယ္လိုနား လည္ေအာင္ ရွင္းလင္းျပရမယ္ ဆိုတာလဲ သိလာတယ္၊ ရဲရဲရင့္ရင့္ ရင္ဆိုင္ေျပာရဲတဲ့ သတၱိလဲရွိလာ တာရယ္ေၾကာင့္ပါ။

တခ်ဳိ႕ဆိုရင္ က်မမွာ ဒီပိုးရွိတာ မယံုၾကဘူး။ က်မကလဲ က်န္းမာေရးကို
ဂရုစိုက္တယ္။ ဘ၀တူေတြကို လဲ တတ္ႏိုင္တဲ့ဘက္က ကူညီလုပ္ကိုင္ေပးတယ္။ သင္တန္းေတြကလဲ ခဏ
ခဏ တက္ေနရေတာ့ တခ်ဳိ႕လူေတြက က်မကို တမ်ဳိးအထင္ႀကီးလာၾကတယ္။ သီရိမာ နင္က ဘာသင္တန္းေတြ တက္ရတာလဲ၊ လစာေရာ ရလားေတာင္ လာေမးခံခဲ့ရပါတယ္။

က်မကလဲ ရဲရဲဘဲ ဖြင့္ေျပာျပခဲ့သလို ႀကံဳရင္ ႀကံဳသလိုဘဲ
HIV ဘယ္လို ကူးႏိုင္ မကူးႏိုင္၊ သားဆက္ ျခားနည္းေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွင္းျပခဲ့လို႔ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔
က်မ အေတာ္အဆင္ေျပ ေနပါတယ္။ ခြဲျခားႏွိမ့္ခ် ဆက္ဆံမႈေတြ သိပ္ခံစားရေလာက္ေအာင္ေတာ့ မႀကံဳရပါဘူး၊ေတြ႔ခဲ့ႀကံဳခဲ့ရရင္လဲ က်မက လူေတြကို အကဲခတ္ၿပီး ေ၀့၀ိုက္ေျပာတတ္တယ္။ ေျပာလို႔မရတဲ့သူဆိုရင္

“နင္တို႔ ဒီေလာက္ေတာင္ ျဖစ္ေနရင္ ငါ့လို ေသြးစစ္ရဲလား” ေမးတယ္။
သူတို႔ မစစ္ရဲၾကဘူး၊ ဘာ့လို႔လဲဆိုေတာ့ “မစစ္ခ်င္လို႔” တဲ့။

“ရွင္းရွင္းေလးပါ၊ မစစ္ရဲတာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈ မရွိသူေတြမို႔ေပါ့၊
ေနာင္ကို သူမ်ားရဲ႕ အားနည္း ခ်က္ကို ဖြင့္ဟ မေ၀ဖန္သင့္ဘူးဆိုတာ သိၿပီ မဟုတ္လား” လို႔ ရွင္းျပေပးႏုိင္ခဲ့တယ္။

ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ မိသားစုေတြဟာ ဆက္ဆံေရးေျပာင္းလဲလာၿပီး က်မအေပၚမွာ
ဘာလို႔ တစ္ေန႔ထက္ တစ္ေန႔ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ ေလ်ာ့နည္းလာရတာလဲဆိုေတာ့ အဓိက ကေတာ့ က်န္းမာေရးဗဟုသုတကို ေသခ်ာ ရွင္းျပႏိုင္ၿပီး လက္ရွိက်မန႕ဲ ႏႈိင္းယွဥ္ျပၿပီး ပညာေပးႏိုင္လို႔ပါဘဲ။

လက္ရွိ က်မရဲ႕ အေျခအေနကေတာ့ ပိုက္ဆံကို က်မတတ္ကၽြမ္းတဲ့
နည္းနဲ႕ရွာၿပီး မိသားစုနဲ႔ သား သမီးေတြကို အမ်ားနည္းတူ ထားႏိုင္ ေကၽြးႏိုင္ခဲ့သလို
က်မလို ဘ၀တူမိန္းခေလးေတြကိုလဲ အစား အေသာက္ ေငြ အ၀တ္က အစ ကူညီေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ က်န္းမာေရးမေကာင္းလို႔အကူအညီလိုတဲ့ ဘ၀တူေတြကို ေဆးကအစ ကူညီႏိုင္ခဲ့ ပါၿပီ။ ဘ၀တူေတြကလဲ က်မကိုဆိုအရမ္းခင္ၾကတယ္၊ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္းလဲ ခဏ ခဏေျပာခံရလို႔ ဂုဏ္ယူ ရမဲ့အစား ရွက္ေတာင္လာမိပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ PLHA တစ္ဦး
ျဖစ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္္ က်မလို အေျဖသိပါၿပီဆိုကထဲက တစ္ေယာက္ထဲ က်ိတ္ခံစားၿပီး ရွက္ေနေၾကာက္ေနစရာမလိုဘဲပြင့္ပြင့္လင္းလင္း တိုင္ပင္ႏိုင္တဲ့ ဆရာ၀န္၊ စိတ္ကို ေျပာင္းလဲေပးမဲ့ ဘ၀တူေတြ နဲ႔ရင္းရင္းႏွီးႏီွးေတြ႔ဆံု၊ ၿပီးေတာ့ CBO အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ အျမန္ဆံုးေတြ႔ၿပီး က်န္းမာေရးကူူညီေစာင့္ေရွာက္မႈေတြရယူေစခ်င္ပါတယ္။ က်မ ဒီလို ေျပာရဲဆိုရဲ လုပ္ႏိုင္ ေငြရွာႏိုင္ ခဲ့တာဟာလဲ အဲဒီကူညီေစာင့္ေရွာက္မႈေတြအမ်ားႀကီးရယူခဲ့လို႔ပါ။

လြန္ခဲ့တဲ့ ၁ ႏွစ္ ၆ လေလာက္ကဆို က်မဟာ ပိုက္ဆံရွာတဲ့ အလုပ္လုပ္ရင္း
အဖမ္းခံခဲ့ရပါတယ္။ ေထာင္ထဲမွာ ၁ လေက်ာ္ေလာက္ အခ်ဳပ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ က်မအရမ္းစိတ္ညစ္သြားတာက
က်မေသာက္ ေနတဲ့ ARV ေဆးဟာ ၂ ရက္စာဘဲ က်န္ေတာ့တာပါ။ ေထာင္ထဲေရာက္ေနခ်ိန္ ပိုက္ဆံရွာလို႔က
မရ၊ မိသားစုကလဲ ကိုယ္ရွာေကၽြးမွ စားရတာဆိုေတာ့ ဒီေဆး ၁ ဗူးက ၃၂၀၀၀၊ ဘယ္၀ယ္ပို႔ႏိုင္မွာလဲ၊
က်မလဲ သူတို႔ကို ေျပာမျပဘဲ စိတ္အရမ္း ညစ္ေနခဲ့တယ္။ ဒီေဆးသာ ငါ ဆက္မေသာက္ရရင္ ငါ
HIV ကေန AIDS ျဖစ္ၿပီး ရုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ ေသရေတာ့မွာဘဲဆိုၿပီး က်ိတ္ငိုခဲ့ရတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္မွာဘဲ မိသားစုေထာင္၀င္စာ လာေတြ႔ေတာ့ ေဆး ၇ ရက္စာ
ပါလာခဲ့တယ္။ အဲဒီတစ္ပတ္ ျပည့္ၿပီး ေနာက္ရက္မနက္
ေသာက္စရာေဆးမရွိေတာ့ဘူးဆိုတဲ့အသိက အဲဒီညက လံုး၀အိပ္မေပ်ာ္ ခဲ့ဘူး။

က်မ ကံေကာင္းတယ္ သိလား။ မနက္က်ေတာ့ ေရႊျခေသၤ့က ေစတနာ့၀န္ထမ္းေတြ
ARV ေဆးတစ္ ဗူး၀ယ္ၿပီး လာပို႔ၾကတယ္။ က်မရဲ႕၀မ္းသာမႈဟာ ဘာနဲ႔မွ မလဲႏိုင္ေအာင္ပါဘဲ။ ေဆးလာပို႔တဲ့
ေစတနာ ၀န္ထမ္းေတြခမ်ာ ေထာင္ထဲ ေဆးမသြင္းရလို႔ ေထာင္မႈးေထာင္ပိုင္ေတြကို မ်က္ႏွာငယ္ေလးေတြနဲ႔
ရွင္းျပေနတာကိုလဲ ဒီတသက္ ေမ့ႏိုင္မယ္ မထင္ေတာ့ဘူး။

ဒါ့ေၾကာင့္ က်မတို႔လို ေငြရွာတဲ့ မိန္းခေလးေတြ အခ်ဳပ္ထဲ
ေထာင္ထဲေရာက္ေတာ့ ဒီေဆးမေသာက္ ႏိုင္မွာကိုဘဲ အရမ္းစိတ္ဆင္းရဲရတာ။ အဲဒါေၾကာင့္ ေငြရွာေနတဲ့
ဘ၀တူေတြကို ကိုယ့္ရဲ႕အေတြ႔အႀကံဳ ေတြကို ေျပာျပၿပီး ကြန္ဒံုးသံုးဖို႔ အျမဲသတိေပးေနမိတယ္။
အဖြဲ႔က အျမဲသတိေပးတာက ပိုက္ဆံမ်ား မ်ားရွိရင္ ေဆးပို၀ယ္ထားဖို႔၊ အဲလို၀ယ္ဖို႔ကို အဆင္မေျပပါဘူး။
ပိုက္ဆံရွာရင္း အဖမ္းခံရလို႔ ေငြကုန္ရ တာနဲ႔ က်န္းမာေရးအတြက္ ေငြကုန္ရတာနဲ႔ ရွာလိုက္
ကုန္လိုက္ပါဘိ။ မထင္မွတ္တဲ့အျဖစ္ေတြ ဆက္ တိုက္ ျဖစ္လာတဲ့အခါ က်မလို ARV ေသာက္ေနရသူအဖို႔
အျမဲတမ္းလဲ စိတ္မခ်မ္းသာ ႏိုင္ခဲ့ ပါဘူး။

အဲဒီေတာ့ ေဆးအလကားေပးတဲ့ အဖြဲ႔ေတြကို က်မ အျမဲစံုစမ္းေနရပါတယ္။
ဘ၀တူေတြထဲက တခ်ဳိ႕လဲ ေရႊျခေသၤ့ရဲ႕ အကူအညီနဲ႔
မႏၱေလးမွာ ေဆးေတြရေနပါၿပီ။ တခ်ဳိ႕ကိုေတာ့ လားရႈိးညြန္း တယ္။ က်မကေတာ့ အဖြဲ႔ထဲက ေဆးရေနသူေတြနဲ႔လားရႈိးကို လိုက္သြားတယ္။ သြားခါစကေတာ့ ပိုက္ဆံကလဲကုန္ ၊ ေဆးကလဲ ၁၄ ရက္စာဘဲ ေပးေနေတာ့စိတ္ဓာတ္က်မိတယ္။ ေရႊျခေသၤ့ရဲ႕ အားေပးမႈနဲ႔ ဆက္ၿပီး ကုသမႈယူခဲ့တာ ခုဆို ၂ လစာေတာင္ရေနပါၿပီ။ ျပန္လာရင္ သတင္းအခ်က္ အလက္ေတြကို ျပန္လည္ေဖာက္သည္ခ်ၿပီး မွ်ေ၀ေပး ႏိုင္ေနပါၿပီ။

တကယ္တန္းဆိုရင္ က်မ HIV စေတြ႔တဲ့ ၂၀၀၇ တုန္းကဆိုရင္ ဒီ
HIV ဆိုရင္ကို လူေတြက အလိုလို ေရွာင္ဖယ္ ၿပီး ခြဲျခားဆက္ဆံခဲ့ၾကတာ အရွိန္ေတာင္ ရေနပါၿပီ။
ကိုယ္တိုင္ခံစားရမွ ဒါဟာ သိသာ ျမင္သာ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

သီရိမာက AIDS တဲ့၊ ေလးလံုး ျဖစ္ေနတာတဲ့၊

ကိုယ့္ရဲ႕ တူေတြ၊ တူမနဲ႔ ညီမ၊ အေမအမေတြကပါ အစားအေသာက္ကေလး
ေကၽြးတာေတာင္ စားလိုက္ဦး၊ မစားဘဲ လုပ္မေနနဲ႔လို႔

ပါးစပ္ကသာ ၾကားေကာင္းေအာင္ ေျပာၾကတာ၊ က်မနား ၾကာၾကာေတာင္
ရပ္မေနႏိုင္ၾကဘူး။

က်မအေမက က်မသားကို က်မနား မသြားဖို႔ ကူးလိမ့္မယ္တို႔၊ က်မညီမက သမီးကို နင့္အေမနား ခဏ ခဏမ သြားနဲ႔၊ သူ႔ေရာဂါေတြသမီးကို ကူးလိမ့္မယ္နဲ႔ နားနဲ႔ ဆတ္ဆတ္ ၾကားခဲ့ရတယ္။

က်မ စိတ္မဆိုးပါဘူး။ အဲဒီလို ေျပာေတာ့ ငါ့သား ငါ့သမီးကိုေတာ့
ခ်စ္ၾကသားဘဲဆိုၿပီး မ်က္ရည္၀ိုင္းၿပီး ၾကည္ႏူးမိပါတယ္။ က်မကိုယ္က်မလဲ ေသလူလို႔ တြက္ထားၿပီးသားကိုး။
အိပ္မရခဲ့တဲ့ ညေပါင္း မေရတြက္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ညေနေစာင္းလာရင္ က်မနား ဘယ္သူမွ မရွိဘူး။
အရမ္း အထီးက်န္ ဆန္ခဲ့ရတယ္။

က်မကလဲ အဲဒီတုန္းက ဘယ္လိုေနရင္ ကိုယ္ခံအားျပန္တက္လာမယ္၊
အစားအေသာက္ကို မွ်ေအာင္ စားရ မယ္၊ ကိုယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ေပးရမယ္၊ စိတ္ဓာတ္မက်ရဘူးဆိုတာကိုနားလည္ေအာင္ ရွင္းျပေပမဲ့လဲ မယံုရဲေသးဘူးေလ။ လက္ေတြ႔လဲ က်မလုပ္မၾကည့္ခဲ့ဘူး။

ညဆိုရင္ က်မနားကို လာထိုင္ၿပီး အားေပးရင္း စကားေျပာတာဆိုလို႔
“ေအာင္” တစ္ေယာက္ပါ။ တစ္ ေန႔ သူမလာခဲ့ဘူး ။ မိုးေတြ အရမ္း ရြာလာတယ္။ က်မ ငွက္ဖ်ား ဖ်ားၿပီး
တစ္ကိုယ္လံုး တုန္ေန တာ။ က်မနားမွာ ဘယ္သူမွ မရွိခဲ့ဘူး။ ေခၚေတာ့လဲ မၾကားၾကဘူး။

ဒီအခ်ိန္မွာ ၆ ႏွစ္ေက်ာ္ေလးဘဲ ရွိတဲ့ က်မသမီးေလးက က်မတဲေလးထဲ
ထီးေလးနဲ႔ ၀င္လာခဲ့တယ္။
“သမီး ေမေမခ်မ္းလြန္းလို႔ မီးေမႊးေပးဘို႔ ေျပာေပးပါ”

လို႔ ေျပာေတာ့ သမီးေလးက ထန္းရြက္ဖတ္ေလးေတြ လက္နဲ႔စုၿပီး
မီးေမႊးတာ ကေလးဆိုေတာ့ မေမႊး ႏိုင္ရွာဘူး။ က်မကလဲ နတ္ပူးသလို တုန္ေနတာဆိုေတာ့ လူႀကီးေတြကို
လွမ္းေခၚတာ သူ႔အသံကို ဘယ္သူမွ မၾကားဘူး။ မိုးသံေလသံ ေတြနဲ႔ေလ။ တကယ္က အေမအမေတြေနတဲ့အိမ္နဲ႔က်မရဲ႕တဲ ေလးက ၀ါးတစ္ျပန္ေလာက္ဘဲ ေ၀းတာပါ။ က်မသမီးက သူေခၚတာ ထူးမဲ့သူမရွိ၊ မေအကိုလဲစိုးရိမ္ပံုရ တယ္။ မ်က္ရည္ေတြက်လာၿပီး သူဆဲတတ္သလို အကုန္ဆဲၿပီး

“ငါ့အေမေသေတာ့မွာ မလာၾကဘူးလား”ဆိၿုပီး မိုးေရထဲထြက္၊ အသားကုန္ေအာ္ငိုေတာ့မွ လူႀကီးေတြ ေရာက္လာၿပီး မီးေမႊး၊ ေရေႏြးတိုက္၊ေဆးတိုက္လုပ္ၾကတာ။

က်မ အဖ်ားက်သြားေတာ့ သမီးရဲ႕မ်က္ႏွာေလးကို စိုက္ၾကည့္ၿပီး
၀မ္းနည္း၀မ္းသာျဖစ္သြားခဲ့မိတယ္။ အဲဒီညက တညလံုးစဥ္းစားၿပီး ေတြးေနခဲ့တယ္။ ငါ့သမီးေလး
ငါ့ကို စိုးရိမ္ေနပံုေလး အရမ္းသနားဘို႔ ေကာင္းတာဘဲ။ ငါ ဒီလို လုပ္ေနလို႔ မျဖစ္ေတာ့ဘူး။
ငါ ေသလို႔ မျဖစ္ေသးဘူးဆိုၿပီး မနက္က် အစား ေတြကို အတင္း၀င္ေအာင္စား၊ တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးကိုလဲထလုပ္၊ သနပ္ခါးေတြလိမ္း၊ ေဆး ေသာက္ခ်ိန္ကိုလဲ အျမဲသတိနဲ႔ ျပန္ဂရုစိုက္ လိုက္ေတာ့ ျပန္လည္က်န္းမာလာခဲ့တယ္။

ျပန္စဥ္းစားမိတာကေတာ့ ငါ့ဘ၀မွာ စိတ္ဓာတ္ႀကံ႕ခိုင္မွျဖစ္မယ္ဆိုတာရယ္၊
ဆရာေတြေျပာသလို အာဟာရျဖစ္မဲ့ အသီးအႏွံေတြ၊ ခြန္အားျဖစ္မဲ့ အသားငါးေတြ၊ အသားဓာတ္ေပးႏိုင္တဲ့
အစာေတြကို စားရမယ္ ဆိုတာရယ္၊ စားခ်ိန္အိပ္ခ်ိန္မွန္မွန္နဲ႔ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈေတြပါ
တကယ္လုပ္ၾကည့္္ခဲ့တယ္။ လုပ္ခဲ့လို႔လဲ က်မဟာ ျပန္လည္က်န္းမာလာခဲ့တာပါ။

HIV ကာကြယ္ေရး ကုသေရးနဲ႔ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေရးဆိုတာေတြကို
လူတိုင္းလက္လွမ္းမွီႏိုင္ဖို႔၊ သတင္း အခ်က္အလက္ အားလံုးဟာ မရွိမျဖစ္ရသင့္တဲ့ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေတြ
ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို နားလည္ ခံစားတတ္ခဲ့ပါတယ္။
လိုအပ္တဲ့ ကုုုုုသျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေရးေတြ ရဖို႔ဆိုတာ သူမွရယ္ ငါမွ ရယ္ မဟုတ္္ပါဘူး၊
လူတိုင္းရဲ႕အေျခခံလိုအပ္ခ်က္တစ္ခုဆိုတာ အားလံုးသိထားရမွာလို႔လဲ အျမင္မွန္ ရခဲ့ပါတယ္။
ဒါဟာ PLHA ေတြ သိထားသင့္တဲ့ အေရးအႀကီးဆံုးအခ်က္လဲ ျဖစ္ပါတယ္။

က်မရဲ႕အျမင္သေဘာထားေတြဟာ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ေျပာင္းလဲသြားလို႔
ခုလက္ရွိ ဒီအေျခအေနထိ ဆက္လက္ အသက္ရွင္ေနႏိုင္ခဲ့ရတာပါ။ က်မဟာ ဘယ္ေလာက္ထိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲသြားသလဲဆိုရင္
ဟိုအရင္က အရမ္း စိတ္ဆတ္ၿပီး အရာရာတိုင္း သည္းမခံတတ္၊ ဘယ္သူ႔အေပၚကိုဘဲျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္က
သာရမွ၊ ႏိုင္ရမွဆိုတဲ့ မာနနဲ႔ ကိုယ္ခ်င္းမစာနာတတ္ခဲ့ဘူး၊ ဘယ္သူ႔ရဲ႕စကားကိုမွလဲ ေျပာတိုင္း
မယံု တတ္၊ စိတ္ၾကမ္းကိုယ္ၾကမ္း ရက္စက္ တတ္တဲ့ ေၾကာက္ဖို႔ေကာင္းတဲ့ မိန္းမစာရင္းထဲမွာ
က်မထိပ္ဆံုး က ျဖစ္မွာ။ ခုေတာ့ ဘ၀နဲ႔ရင္းၿပီး စာနာနားလည္ တတ္ၿပီဆိုေတာ့ က်မကိုယ္က်မ
အရမ္းၾကည္ႏူးမႈ ေတြ ရလာတယ္။

HIV နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ရပ္ထဲရြာထဲကစ အေပါင္းအသင္းမိတ္ေဆြေတြကပါ သူတို႔သိခ်င္တာေလး ေတြကို အိမ္တိုင္ရာေရာက္ လာေမးတတ္ၾကတယ္။
ယံုယံုၾကည္ၾကည္နဲ႔လဲ အကူအညီေတာင္းခံခဲ့ ဘူးသလို ARV ေဆးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အေၾကာင္းေတြကိုလဲ စိတ္၀င္တစား လာေမးၾကပါတယ္။

တခ်ိန္က HIV နဲ႔ အသက္ရွင္ေနသူမို႔ ကူးစက္ခံရမွာေၾကာက္လို႔
ေရွာင္ဖယ္သြားၾကတာေတြ က်မဘ၀ မွာ ေပ်ာက္ကြယ္သေလာက္ရွိၿပီး သီရိမာဟာ ေရႊျခေသၤ့က PLHA
တစ္ေယာက္ဆိုတာကို သိေသာ္လဲ လူရာသြင္းၿပီး ယံုၾကည္မႈအျပည့္နဲ႔ သိခ်င္တာေလးေတြကို ေမးျမန္းၾကတဲ့အခါ
ျပန္လည္ေျပာျပေပး ခဲ့ရတဲ့ က်န္းမာေရး ဗဟုသုတေတြက္ုိ စိတ္၀င္တစားနားေထာင္ၿပီး တျဖည္းျဖည္းခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ
ေလ်ာ့နည္းလာတာကို ေတြ႔ရလို႔ က်မ ၾကည္ႏူးမဆံုးပါဘူး။

အဲဒီလို ယံုၾကည္မႈေတြ မရခင္က က်မဟာ ဘ၀တူေငြရွာေနတဲ့မိန္းခေလးေတြကို
က်န္းမာေရးပညာ ေပးနဲ႔ ေဆးေသာက္ခ်ိန္ မွန္မမွန္ကအစ အခ်င္းခ်င္း သတိေပးတယ္။ သူတို႔ေတြ
အဖမ္းခံ အခ်ဳပ္က်တဲ့ အခါ တတ္ႏို္င္ တဲ့ အကူအညီေတြေပးၿပီး ရင္းႏွီးမႈနဲ႔ ယံုၾကည္မႈကို
ရယူႏိုင္ခဲ့သလို နာေရးကိစၥနဲ႔ အျခားလူမႈေရးေတြကိုပါ ကူညီ ေပးႏိုင္လို႔ ဘ၀တူမိန္းခေလးေတြရဲ႕
အားကိုးယံုၾကည္မႈ ပိုရခဲ့ပါတယ္။

ရပ္ကြက္ထဲမွာလဲ အကူအညီလိုလာရင္ သီရိမာဆီသြား၊ သူက ဒို႔ထက္
ပိုသိတယ္၊ နားလည္တယ္၊ သူ႔အရင္ ေမးၿပီးမွ လုပ္တာေကာင္းတယ္လို႔ေျပာၾကၿပီး သူတို႔မိသားစုအတြင္းေရးေတာင္
လာေရာက္ တိုင္ပင္ၾကပါတယ္။

ဒီလို တိုင္ပင္ခံရတာကလဲ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္က ဘယ္သူျဖင့္ က်န္းမာေရးမေကာင္းဘူးလို႔သိရင္
ကိုယ္ ကလဲ ဒီလူမမာရဲ႕ ရာဇ၀င္ကို သိထားတယ္ဆိုရင္ လူမမာၾကည့္ရင္း လူမမာရဲ႕ ျပင္ပလကၡဏာနဲ႔
လက္ရွိခံစားေနရတာ ေတြကို သြယ္၀ိုက္ေမးျမန္းၿပီး - ဥပမာ မွက္ခရုလိုဟာမ်ဳိးေတြ ရွိိတယ္ဆိုရင္
ငါ့မွာ ေဆးရွိတယ္ ဆိုၿပီး လိမ္းေပး လိုက္တယ္။

ေပ်ာက္သြားေတာ့ သီရိမာ ဒီေဆးဗူး ဘယ္ေလာက္ေပးရလဲ ေမးရင္ ငါလဲ
ေရႊျခေသၤ့ကဆရာ၀န္ ေတြ ညႊန္းလို႔ လိမ္းတာ၊ သက္သာရင္ ဒို႔ဆရာနဲ႔ လိုက္ျပၾကည့္ဆိုုုုုုုုုုုုုုုုုုုုၿပီး
ကိုယ္တိုင္လိုက္ပို႔ေပးပါတယ္။ ဒါက သူ ႀကိဳက္ မႀကိဳက္မသိ၊ ဒဲ့ႀကီးလဲ ေမးလို႔မျဖစ္တဲ့
အခါမ်ဳိးေပါ့။ တခ်ိဳ႕က မပြင့္လင္းၾကဘူးေလ။

တစ္ေယာက္ဆိုပါေတာ့။ ဓာတ္ဆားေလးတိုက္၊ အစာ၀င္ေအာင္ေကၽြး၊
အနာေတြ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္၊ ေဆးလိမ္း ေပးနဲ႔ သက္သာလာတဲ့အခ်ိန္မွာ ေသြးစစ္ဖို႔၊ ဆရာ၀န္ျပဖို႔က်
သူတို႔မွာ အရမ္း၀န္ေလး ေနတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ အဲဒီလူမမာဟာ ေဆးရုံတက္ရတယ္။ ေဆးရုံကိုလဲ လုိက္ၿပီး
တတ္ႏိုင္တာ လုပ္ေပး တယ္။ ေအာက္စီဂ်င္ဘူး လိုတယ္ဆိုလို႔ ေရႊျခေသၤ့ကေန ငွားေပးတယ္၊ ေဆးရုံဆင္းေတာ့လဲ
အိမ္လိုက္ၾကည့္တယ္။ မုန္႔ေတြ၀ယ္ေကၽြး၊ ေရခ်ဳိးေပးဘို႔ေတြ အားလံုးကူညီတယ္၊ သူတို႔ ေက်းဇူးတင္
ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီလူ ၁ လ ေလာက္ေနေတာ့ ဆံုးသြားတယ္။ က်မ စိတ္မေကာင္းဘူး။ သူတို႔ မိသားစုက
ဒီေရာဂါဆိုတာကို လံုး၀ သိသိႀကီးနဲ႔ လက္မခံၾကဘူး။ ပြင့္လဲ မပြင့္လင္းၾကဘူး။ စိိတ္ခံစားမႈ
ကို ႀကိတ္ၿပီး သူတို႔ဘာသာေျဖရွင္းေနလို႔ အသက္ဆံုးရႈးံခဲ့ရတယ္။

အိမ္တိုင္ရာေရာက္ျပဳစုေပးေနတာဟာ သူမ်ားက ခိုင္းထားလို႔ ေငြေပးထားလို႔
မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ္လို ဘ၀တူ မ်ား ျဖစ္ေနရင္ ငါျဖစ္သလို မျဖစ္ခင္ အခ်ိန္မွိီ လက္လွမ္းမွီရာ
အခ်ိပ္အဆက္ လုပ္ေပးႏိုင္ဘို႔၊ ျပန္လည္က်န္းမာ လာဘို႔ စိိတ္ရင္းအမွန္နဲ႔ ကူညီခဲ့တာပါ။
ငါ့လိုျဖစ္ရင္ ငါ့လို မခံစားရေအာင္၊ ငါလုပ္ ေပးရင္ ငါက်မ္းမာသလို ငါေငြရွာႏိုင္သလို
သူတို႔မိသားစုေလး ျပန္လည္စိတ္ခ်မ္းသာေစခ်င္ တဲ့ရည္ ရြယ္ခ်က္နဲ႔ လုပ္ေပးခဲ့တာျဖစ္လို႔
ေနာင္ ဒီလိုမပြင့္လင္းသူေတြ ရွိခဲ့ရင္ သီရိမာရဲ႕ ရင္ထဲကလာတဲ့ ေစတနာေတြကို အမ်ားႀကီးနားမလည္ေပးခ်င္
ေနပါ၊ လူနာရဲ႕အသက္နဲ႔ မိသားစုရဲ႕က်န္းမာေရး လူမႈ ေရး စီးပြားေရးေတြကိုေတာ့ သိထားပါလို႕။

အခုဆိုရင္ လား႐ႈိးမွာ ကိုယ္ခံအားစစ္ထားခဲ့တာ ၈၂၂ တဲ့။ လူေကာင္းေတြနဲ႔တန္းတူ
က်မမွာလဲ အားအင္ေတြ ရွိလာပါၿပီ။

အခုက်မ အဖမ္းခံရတဲ့ ဥပေဒနဲ႔မကင္းတဲ့ေငြကိုလဲ ရွာစရာမလိုေတာ့ဘူး။
ARV အတြက္လဲ က်မကို လား႐ႈိးက ေထာက္ပံ့ထားလို႔ ေဆးဖိုးမကုန္ေတာ့ဘူး။ က်မကို တန္ဖိုးထားၿပီး
လက္ထပ္ယူ ေပါင္းသင္း တဲ့ အိမ္သားေတာင္ ရေနပါၿပီ။ သူ႔မိသားစု အသိုင္းအ၀ိုင္းကလဲ က်မကို
မပစ္ပယ္တဲ့အျပင္ ရင္းရင္း ႏွီးႏီွး ဆက္ဆံၾကပါတယ္။ သူတို႔ေသြးသားအတြက္ စိုးရိမ္မႈေတာ့ရွိတယ္။
ဖြင့္ေမးၾကတယ္ေလ။ က်မ ကလဲ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ ဆက္ဆံမႈမျပဳတဲ့အေၾကာင္း၊ အိမ္သားကို နားလည္ေအာင္ရွင္းျပၿပီးေသြးစစ္ေဆးမႈ ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး သူ႔မွာ HIV ကာလသားကအစ ဘာပိုုးမွ မေတြ႔တဲ့အေၾကာင္းေျပာျပေတာ့မိသားစုေတြက က်မကို ပိုၿပီးေတာ့ ယံုၾကည္ လာပါတယ္။

က်မဟာ လူ႔ပတ္၀န္းက်င္မွာ အမ်ားသူငါလိုဘဲ လုပ္ႏိုင္ကိုင္ႏိုင္
အိမ္သားနဲ႔သားသမီးေတြကိုလဲ ျပဳစုႏိုင္ ပါၿပီ။ ဒါဟာ က်မဘ၀ရဲ႕ ေျပာင္းလဲျဖစ္တည္မႈပါ။
က်မေျပာခ်င္တာက HIV လဲ က်န္းမာေရးမေကာင္း သူ၊ ငွက္ဖ်ားလဲ က်န္းမာေရးမေကာင္းသလို၊ တီဘီ
အျခားေရာဂါေတြလဲ က်န္းမာေရးမေကာင္းလို႔ ျဖစ္ၾကတာပါ။ အနာရွိ ေဆးရွိတယ္၊ ေရာဂါျဖစ္ရင္
ဆရာ၀န္ျပရမွာဆိုတာကိုလဲ အမ်ားသိေအာင္ ေျပာ ျပႏိုင္မယ္ဆိုရင္ လူေတြအရမ္း ေၾကာက္လန္႔ေနတဲ့
HIV /AIDS ဆိုတာ ေခ်ာင္းဆိုး ရင္က်ပ္ေရာဂါ ျဖစ္သလိုဘဲ ကုသမႈခံယူမယ္ဆိုရင္္ ခုလက္ရွိ
သီရိမာဆိုတဲ့ က်မလိုဘဲ လူ႔ေလာကႀကီးထဲမွာ အမ်ား နည္းတူ ဆက္လက္ အသက္ရွင္ႏိုင္ေသးတာကို
ကမၻာသိ ေအာင္ ေၾကျငာလိုက္ခ်င္ပါတယ္။

(ခက္ဆစ္ - PLHA=People Living with HIV/AIDS )
မိုးမခ