နိဒါန္း
ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ျပည္တြင္း ေသာင္းက်န္းမႈသမုိင္းကုိ
ေလ့လာလွ်င္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ လြတ္လပ္ေရးလႈပ္ရွားမႈသမုိင္း၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏
ႏုိင္ငံ ေရးလႈပ္ရွားမႈသမုိင္းတုိ႔ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည္ကုိေတြ႕ ရမည္ ျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ သမုိင္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္
ျပည္တြင္းေသာင္းက်န္းသူ လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ေျမာက္ျမားစြာပင္
ေပၚထြက္ခဲ့သည္။ ႏုိင္ငံေရးအယူအဆ ကြဲျပားမႈေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊
က်ဥ္းေျမာင္းေသာ လူမ်ဳိးေရးအျမင္ ေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း လက္နက္ကုိင္ ဆူပူ
ေသာင္းက်န္းခဲ့ၾကကုန္ေသာ ေသာင္းက်န္းသူအဖြဲ႕ အစည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးသည္
ယေန႔ေခတ္ကာလ တြင္ ယင္း တို႔၏ရပ္တည္မႈကုိအေၾကာင္းျပဳ၍ စီးပြားေရး
ေသာင္းက်န္းသူမ်ားအျဖစ္ တစ္စ တစ္စ ေျပာင္းလဲ လာေနၾကသည္။
တပ္မေတာ္သည္ ျပည္တြင္းေသာင္းက်န္းမႈမ်ား ကုိအစဥ္တစုိက္
တုိက္ခုိက္ႏွိမ္နင္းလ်က္ရွိရာ ယေန႔ အထိ ေအာင္ပြဲခံေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။
ျပည္သူလူထု သည္ ေသာင္းက်န္းသူမ်ား၏ အဖ်က္လုပ္ငန္း မ်ားကုိ ႏွစ္ရွည္လမ်ား
ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရၿပီးျဖစ္ရာ ယခုအခါ ျပည္တြင္းေသာင္းက်န္းမႈမ်ားအေပၚ
မ်ားစြာၿငီးေငြ႕၍ ေနေလၿပီ။ ေသာင္းက်န္းသူမ်ား၏ အဖ်က္လုပ္ငန္း
မ်ားအေပၚတြင္လည္း သည္းမခံႏုိင္ ၾကေတာ့ေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တပ္မေတာ္ႏွင့္
ပုိမုိပူးေပါင္း၍ ေသာင္းက်န္း သူအဖ်က္သမားမ်ား အား ေရွ႕တန္း ေဒသအသီးသီး
တြင္ဆန္႔က်င္တုိက္ခုိက္ေနၾကၿပီ ျဖစ္ သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ လြတ္လပ္ ေရးရရွိ ခါစ
ကာလမ်ား တြင္တစ္ႏုိင္ငံ လုံးကုိ ေကာင္းစြာ ၿခိမ္းေျခာက္ႏုိင္ခဲ့ေသာ
ေသာင္းက်န္းသူမ်ားမွာ ယခုအခါ နယ္စြန္နယ္ဖ်ား ေဒသမ်ားတြင္ သာ
ခုိေအာင္းလႈပ္ရွားေနၾကရသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ၏သမုိင္းကုိ ျပန္လည္ေလ့လာလွ်င္ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္
ၿဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕အစုိးရ၏ လက္ေအာက္ တြင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကြၽန္ႏုိင္ငံအျဖစ္
ရပ္တည္ေန ခဲ့ရေၾကာင္းထင္ရွားစြာ ေတြ႕ရႏုိင္ သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ ၏
ေနာက္ဆုံးမင္းဆက္ျဖစ္ေသာ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္သည္ တန္ခုိးႀကီးမားေသာ
မင္းဆက္ျဖစ္ၿပီး အေလာင္း ဘုရားႏွင့္ ဆင္ျဖဴရွင္မင္းတုိ႔သည္
က်ယ္ဝန္း၍အင္အား ေတာင့္တင္းေသာ တတိယ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ႀကီး ကုိ
တည္ေဆာက္ႏုိင္ခဲ့ၾကသည္။ ဘႀကီးေတာ္မင္းလက္ထက္တြင္ ၿဗိတိသွ်မ်ားသည္
အိႏၵိယတုိက္ငယ္ကုိနယ္ခ်ဲ႕၍ သိမ္းပုိက္ၿပီးျဖစ္ရာ နယ္စပ္ ေဒသမ်ားတြင္
ျမန္မာတုိ႔ ႏွင့္ ထိေတြ႕လာရၿပီ ျဖစ္သည္။ သုိ႔ႏွင့္ ၁၈၂၁ ခုႏွစ္
အာသံအေရးအခင္းတြင္ ျမန္မာမ်ားႏွင့္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ သည္
ထိပ္တုိက္ရင္ဆုိင္ခဲ့ၾကရသည္။
မဏိပူရျပည္၊ အာသံျပည္ႏွင့္ အကၠပတ္ျပည္တုိ႔ သည္
ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္၏လက္ေအာက္ခံ လက္နက္ ႏုိင္ငံမ်ားျဖစ္ၾကၿပီး
ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရွိေသာနယ္မ်ား ျဖစ္သည္။ အာသံျပည္ နန္းတြင္း
ေရး႐ႈပ္ေထြးမႈ ကုိ အေၾကာင္းျပဳ၍ ၿဗိတိသွ်တုိ႔သည္ ဝင္ရာက္စုိးမုိး ျခင္း၊
စြက္ဖက္ျခယ္လွယ္ျခင္း မ်ားကုိ ျပဳလုပ္လာၾက သည္။ ၁၈၁၆ ခုႏွစ္တြင္တစ္ႀကိမ္၊
၁၈၁၈ ခုႏွစ္တြင္ တစ္ႀကိမ္ အာသံတြင္ ေထာင္ထားပုန္ကန္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့ရာ
ျမန္မာတပ္မ်ားက ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားေရးအတြက္ တုိက္ခုိက္ ႏွိမ္နင္းေပးခဲ့ရသည္။
အာသံနန္းဆက္ ခုိင္မာေရးအတြက္ ျမန္မာတပ္မ်ားကုိ အာသံနယ္ထဲ တြင္
တပ္စြဲေပးခဲ့ရသည္။
ၿဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕တုိ႔သည္ ျမန္မာတုိ႔ နန္းတင္ေပး ခဲ့ေသာ စႏၵရကႏၲရွိန္ကုိ
ေသြးထုိးေျမႇာက္ပင့္ ေပးျခင္းျဖင့္ အာသံအေရးအခင္းျဖစ္ပြားေစရန္
မီးေမႊးေပးခဲ့ၾကသည္။ ၿဗိတိသွ်တုိ႔သည္ အာသံေစာ္ဘြားအား
လက္နက္မ်ားေရာင္းခ်ခဲ့သည္သာမက ကုလားစစ္ပါရီ မ်ားကုိ ေစလႊတ္ေပးျခင္းျဖင့္
ကုိယ္ထိလက္ေရာက္ ကူညီခဲ့သည္။ မင္းႀကီးမဟာဗႏၶဳလသည္ အာသံနယ္သုိ႔ သြားေရာက္၍
သူပုန္မ်ားကုိ ႏွိမ္နင္းတုိက္ခုိက္ခဲ့ ရသည္။ မဟာဗႏၶဳလ၏စစ္ေၾကာင္းသည္
အမရပူရၿမိဳ႕ေတာ္မွ အာသံျပည္ ဇူရဟတ္ၿမိဳ႕အထိ မုိင္ေပါင္း ၁၁ဝဝ မွ် ခ်ီတက္၍
စစ္ဆင္တုိက္ခုိက္ခဲ့ရသည္။ စႏၵရကႏၲရွိန္ သည္ ကုလားစစ္ပါရီမ်ားအပါအဝင္
စစ္သည္အင္အား သုံးေသာင္းေက်ာ္ျဖင့္ ခုခံခဲ့သည္။ မဟာဗႏၶဳလ၏ တပ္အင္အားမွာ
ဂ်ိန္ေဖာ့ရဲမက္ေတာ္ ၁ဝဝဝ အပါ အဝင္ စစ္သည္ ၅ဝဝဝ သာ ပါဝင္သည္။ သုိ႔ေသာ္
မဟာဗႏၶဳလသည္ အာသံအေရးအခင္းတြင္ စႏၵရကႏၲ ရွိန္၏တပ္ႀကီးကုိ ေအာင္ျမင္စြာ
ႏွိမ္နင္းႏုိင္ခဲ့သည္။
ရခုိင္မွ သူပုန္တစ္ဦးျဖစ္သူ ခ်င္းျပန္ကိစၥသည္ လည္း ျမန္မာမ်ားႏွင့္
ၿဗိတိသွ်တုိ႔ ထိပ္တုိက္ေတြ႕ စရာ ျဖစ္လာသည္။ ျမန္မာဘုရင္အား
ပုန္ကန္ထၾ<ြကသည့္ ခ်င္းျပန္ႏွင့္ ေနာက္လုိက္မ်ား ဘဂၤလားနယ္ ထဲသုိ႔
ထြက္ေျပးခုိလႈံသည္ကစ၍ ျမန္မာတပ္မ်ားႏွင့္ ၿဗိတိသွ် တု႔ိ မၾကာခဏ
အခ်င္းမ်ားလာၾကရသည္။ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ သည္ ခ်င္းျပန္ႏွင့္ ေနာက္လုိက္မ်ားအား
ဘဂၤလားနယ္ ထဲတြင္ ခုိလႈံခြင့္ေပး၍ ကူညီေထာက္ ပံ့ေနၾက သည္ဟု ျမန္မာတုိ႔က
မၾကာခဏ စြပ္စြဲသည္။ ၿဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕ မ်ားကား ျမန္မာႏုိင္ငံတစ္ခုုလုံးကုိ
ကိုလုိနီနယ္ပယ္ အျဖစ္ သိမ္းပုိက္ရန္ ဆုံးျဖတ္ၿပီးျဖစ္ေနသည္။ ျမန္မာ
တပ္မ်ားသည္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔၏ ရန္စေစာ္ကားမႈမ်ားကုိ သည္းမခံႏုိင္ေတာ့ေပ။
ရွင္မျဖဴကြၽန္းကုိ ၿဗိတိသွ်တုိ႔က ယင္းတုိ႔၏ပုိင္နက္အျဖစ္
တပ္စြဲလာခဲ့ေသာအခါတြင္ ကား ျမန္မာတပ္မ်ားသည္ နယ္စပ္ကုိျဖတ္ေက်ာ္၍
တုိက္ခုိက္ေတာ့ သည္။ ျမန္မာတပ္မ်ားသည္ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလတြင္ နယ္စပ္ကုိ
ျဖတ္ေက်ာ္ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ၿဗိတိသွ်တုိ႔အေနႏွင့္ကား စစ္ျဖစ္ရန္
အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ား လုံေလာက္သြားၿပီျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၅
ရက္တြင္ စစ္ျဖစ္ပြား ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာလုိက္ေတာ့သည္။
အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ပထမစစ္ပြဲသည္ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ မွ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္အထိ
ႏွစ္ႏွစ္တာကာလမွ် ၾကာျမင့္ခဲ့ ေသာ ကမၻာ့သမုိင္းဝင္ စစ္ပြဲႀကီးတစ္ပြဲပင္
ျဖစ္သည္။ ထုိစစ္ပြဲႀကီးတြင္ အဂၤလိပ္တုိ႔သည္ ေခတ္မီေရေႏြးေငြ႕ အင္ဂ်င္သုံး
မီးသေဘၤာမ်ား၊ အေျမာက္မ်ား၊ ေသနတ္ မ်ားကုိ အသုံးျပဳ၍ စနစ္တက်
ဖြဲ႕စည္းေလ့က်င့္ထား သည့္ စစ္သား ၄ဝဝဝဝ ေက်ာ္ျဖင့္ ပါဝင္တုိက္ခုိက္ခဲ့
ၾကသည္။ ျမန္မာတုိ႔သည္ အၿမဲတမ္း တပ္မေတာ္ကုိ ႀကိဳတင္ဖြဲ႕စည္း
ေလ့က်င့္ထားေလ့မရွိဘဲ အေရးၾကံဳမွ သာ နယ္ေျမအလုိက္ အခ်ဳိးက်
စစ္သားစုေဆာင္း သည့္ စနစ္ကုိသာ အသုံးျပဳလ်က္ရွိရာ ျမန္မာတပ္သားမ်ား သည္
ေသခ်ာက်နစြာ ဖြဲ႕စည္းေလ့က်င့္ ထားေသာ စစ္သည္ေတာ္မ်ား မဟုတ္ၾကေပ။ သုိ႔ေသာ္
ျမန္မာတုိ႔ သည္ ပန္းဝါ(ရာမူး)တုိက္ပြဲတြင္ အဂၤလိပ္တုိ႔အား
အႏုိင္တုိက္ခုိက္ေခ်မႈန္းႏုိင္ခဲ့ၿပီး ရန္ကုန္တုိက္ပြဲ၊ ဓႏုျဖဴ တုိက္ပြဲ၊
ဝက္ထီးကန္တုိက္ပြဲစေသာ တုိက္ပြဲႀကီးမ်ားတြင္ အသက္ေပါင္းမ်ားစြာ စြန္႔လႊတ္၍
က်ဴးေက်ာ္သူနယ္ခ်ဲ႕ တုိ႔အား သတၱိေျပာင္ေျမာက္စြာ ခုခံတုိက္ခုိက္ခဲ့ၾကသည္။
သုိ႔ေသာ္ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ပထမစစ္ပြဲတြင္ ျမန္မာ တုိ႔သည္ အ႐ႈံးႏွင့္
ရင္ဆုိင္ခဲ့ၾကရသည္။ ၿဗိတိသွ် နယ္ခ်ဲ႕ တုိ႔၏ စစ္သား ၁၅ဝဝဝ ေက်ာ္ က်ဆုံး ၁ (၁။ ဗုိလ္မွဴးဘေသာင္း၏ ဗမာ့ေတာ္လွန္ေရး သမုိင္း၊ စာမ်က္ႏွာ ၅ဝ၊ ၅၁ ။)
ခဲ့ရ သကဲ့သုိ႔ ျမန္မာတပ္သားမ်ားမွာလည္း မေရမတြက္ ႏုိင္ေအာင္ ပင္
ေသေက်ပ်က္စီးခဲ့ၾကရသည္။ မဏိပူရ ႏွင့္ အာသံနယ္ကုိ ျမန္မာတုိ႔
လက္လႊတ္လုိက္ရသည္။ ရခုိင္ကမ္းေျမာင္ေဒသႏွင့္ တနသၤာရီကမ္းေျမာင္ေဒသ ကုိ အဂၤလိပ္တုိ႔လက္သုိ႔ ေပးအပ္ လုိက္ျခင္းျဖင့္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ၏
လြတ္လပ္ေရးတစ္စိတ္တစ္ေဒသ ဆုံး႐ႈံးသြား ရသည္။ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ သုိ႔
က်ေရာက္သြား ေသာ ရခုိင္ႏွင့္ တနသၤာရီေဒသမ်ားတြင္ အဂၤလိပ္ အစုိးရအား
ဆန္႔က်င္ ပုန္ကန္မႈမ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္အစုိးရသည္ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္၊
ဇန္နဝါရီလ ၁၂ ရက္တြင္ ရခုိင္ၿမိဳ႕ေတာ္ကုိ ေျမာက္ဦးမွ စစ္ေရးအရ
အခ်က္အခ်ာက်သည့္ စစ္ေတြသုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့သည္။ ၁၈၂၇ ခုႏွစ္၊ ၁၈၂၉ ခုႏွစ္၊
၁၈၃၁ ခုႏွစ္၊ ၁၈၃၆ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၁၈၅၃ ခုႏွစ္တုိ႔တြင္ ရခုိင္တုိင္း၌
လက္နက္ကုိင္ပုန္ကန္မႈမ်ား အႀကိမ္ႀကိမ္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ္လည္း အဂၤလိပ္တုိ႔သည္
ႏွိမ္နင္းႏုိင္ခဲ့ၾကသည္။
စစ္ျဖစ္ရန္အတြက္ အၿမဲတမ္း ရန္စေစာ္ကား လ်က္ရွိေသာ
ၿဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕တုိ႔ႏွင့္ ျမန္မာတုိ႔သည္ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ဒုတိယစစ္ပြဲကုိ
ခင္းက်င္းဆင္ႏႊဲၾက ရျပန္သည္။ ၁၈၅၂ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ ၁ ရက္တြင္ အဂၤလိပ္
စစ္သေဘၤာမ်ား ပင္လယ္ဝသုိ႔ ေရာက္လာၾကသည္။ ၁၈၅၂ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ ၁၂ ရက္တြင္
ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕ကုိ ေခတ္မီအေျမာက္ႀကီးမ်ား၏ ပစ္ကူျဖင့္ စတင္တုိက္ခုိက္ ၾကသည္။
ျမန္မာတပ္မ်ား သည္ ႏွစ္ရက္တုိင္တုိင္ အသက္ေပါင္းမ်ားစြာ စေတး၍
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကုိ ခုခံ ကာကြယ္ၿပီးေနာက္ ဧၿပီလ ၁၄ ရက္တြင္ ဆုတ္ခြာ
သြားၾကရသည္။ သုိ႔ႏွင့္ တစ္ႏွစ္ခြဲေက်ာ္ၾကာျမင့္ေသာ ကမၻာ့သမုိင္းဝင္
စစ္ပြဲႀကီးတစ္ပြဲ စတင္ရျပန္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ထုိစစ္ပြဲတြင္လည္း
ျမန္မာမ်ား႐ႈံးၿပီး ေအာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံတစ္ခုလုံး အဂၤလိပ္လက္ေအာက္သုိ႔
က်ဆင္း ခဲ့ရျပန္သည္။ ၁၈၅၄ ခုႏွစ္ စစ္ပြဲၿပီးေသာ အခါ ျမန္မာ ႏုိင္ငံတစ္ဝက္ သည္
လြတ္လပ္ေရး ဆုံး႐ႈံးသြားရျပန္ ေလၿပီ။
အဂၤလိပ္လက္ေအာက္သုိ႔ က်ေရာက္ေနရေသာ နယ္ပယ္မ်ားတြင္
လက္နက္ကုိင္ပုန္ကန္မႈမ်ားမွာ မၾကာခဏ ျဖစ္ပြားေနသည္။ ပဲခူး၊
ေမာ္လၿမိဳင္ႏွင့္ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသမ်ားတြင္ နတ္ရွင္ေရြးဗိုလ္၊ ဗုိလ္
သာပုံ၊ ဗိုလ္သာဦး၊ ဗိုလ္ေက်ာ္ဇံလွႏွင့္ ဗုိလ္ျမတ္ထြန္း တုိ႔ လူသူစုေဆာင္း၍အဂၤလိပ္ကုိ ေတာ္လွန္တုိက္ခုိက္ ခဲ့ၾကသည္။ ၁ (၁။ ဗုိလ္မွဴးဘေသာင္း၏ ဗမာ့ေတာ္လွန္ေရးသမုိင္း၊ စာမ်က္ႏွာ ၇၆ မွ ၉၂ အထိ ။)
သုိ႔ေသာ္ ေအာင္ျမင္မႈကား မရၾကေပ။ အဂၤလိပ္တုိ႔သည္ အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံအား
ဆက္လက္ မသိမ္းပုိက္ႏုိင္ေသးဘဲ ရရွိၿပီးနယ္ေျမမ်ား၏ ၿငိမ္ဝပ္ ပိျပားေရးကုိသာ အခ်ိန္ယူေဆာင္ရြက္ခဲ့ရ သည္။ ျမန္မာတုိ႔အေနႏွင့္ တတိယစစ္ပြဲအတြက္ ျပင္ဆင္ရန္
အခ်ိန္ရခဲ့ေသာ္လည္း နန္းတြင္းေရးမ်ားျဖင့္ သာ ႐ႈပ္ေထြးေနခဲ့ရသည္။
သုိ႔ႏွင့္ အဂၤလိပ္-ျမန္မာတတိယ စစ္ပြဲ ျဖစ္ပြားရျပန္ေလသည္။
၁၈၈၆ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၁ ရက္တြင္ အိႏၵိယ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ ေလာ့ဒပ္ဖရင္ (Lord Dufferin)
က ”ဗမာျပည္ကုိ ၿဗိတိသွ်ပုိင္ အင္ပါယာအတြင္းသုိ႔ သြတ္သြင္းလုိက္ၿပီ”ဟု
ေၾကညာလုိက္သည္။ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ တတိယစစ္ပြဲသည္ ပထမစစ္ပြဲႏွင့္ ဒုတိယ
စစ္ပြဲကာလမ်ားကဲ့သုိ႔ မၾကာျမင့္ ခဲ့ေပ။ ေလာ့ဒပ္ဖရင္ သည္ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္၊
ေအာက္တုိဘာလ ၃ဝ ရက္တြင္ ေနာက္ဆုံးပိတ္ ရာဇသံေပး ၿပီးေနာက္ ျမန္မာတုိ႔
နန္းတြင္း၌ စစ္ျဖစ္ေရး၊ စစ္မျဖစ္ေရး အျငင္းပြား ေနစဥ္ အလစ္အငိုက္ယူ၍
တုိက္ခုိက္သိမ္းပုိက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ရာ စစ္ပြဲမွာ
ႏွစ္လခန္႔သာၾကာျမင့္ခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔သည္ ၁၈၈၆ ခုႏွစ္မွ ၁၈၉၄
ခုႏွစ္ အတြင္း ေပၚေပါက္လာသည့္ ျမန္မာတုိ႔၏ လက္နက္ ကုိင္ေတာ္လွန္မႈမ်ားကုိ
တပ္အင္အားမ်ားစြာသုံး၍ ႏွိမ္နင္းထိန္းသိမ္းခဲ့ရသည္။
ဤကား ျမန္မာႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံလုံး လြတ္လပ္ေရး ဆုံး႐ႈံးသြားရပုံ
အက်ဥ္းပင္ျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံေရးအရ သက္ဦးဆံပုိင္ပေဒသရာဇ္စနစ္
ထြန္းကားေနသည့္ ႏုိင္ငံငယ္ေလးအား စည္းမ်ဥ္းခံ ဘုရင္စနစ္ႏွင့္
အရင္းရွင္ပါလီမန္ ဒီမုိကေရစီစနစ္ ေကာင္းစြာ ထြန္းကားေနေသာ
ႏုိင္ငံႀကီးတစ္ႏုိင္ငံက အရင္းရွင္ နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ျဖင့္ ဝါးမ်ဳိလုိက္ျခင္းပင္
ျဖစ္သည္။ ျမန္မာ တုိ႔သည္ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ လြတ္လပ္ေရးဆုံး႐ႈံးစဥ္ ကစ၍
ႀကိဳးစားခဲ့သည္ဟု ဆုိရမည္။ သုိ႔ေသာ္ ျမန္မာ ပေဒသရာဇ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏
ေတာ္လွန္ေရးမ်ား မွာ ေအာင္ျမင္မႈမရရွိခဲ့ေပ။
၁၈၉၄ ခုႏွစ္မွ ၁၉၂ဝ ျပည့္္ႏွစ္ကာလအတြင္းတြင္ ျမန္မာအမ်ဳိးသားတုိ႔သည္
ႏုိင္ငံေရးႏုိးၾကားမႈအတြက္ အရွိန္ယူေနခဲ့ၾကရသည္။ လက္နက္ကုိင္ေတာ္လွန္ေရး
မ်ား ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း ျမန္မာတုိ႔သည္ လြတ္လပ္ေရးအတြက္
လက္ေလွ်ာ့သြားျခင္းမရွိခဲ့ေပ။ ၁၉ဝ၄-၁၉ဝ၅ ခုႏွစ္မ်ားတြင္
႐ုရွား-ဂ်ပန္စစ္ပြဲျဖစ္ပြား ၿပီး ဂ်ပန္မ်ားက အႏုိင္ရလုိက္သည္။ စစ္ေတြဇာတိ
ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမသည္ အိႏၵိယ၊ အီဂ်စ္၊ ျပင္သစ္ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္
လွည့္လည္ေနရာမွ ရန္ကုန္သုိ႔ေရာက္ရွိ လာၿပီး ”ဂ်ပန္မ်ားကား ႏွယ္ႏွယ္ ရရမဟုတ္၊
လူမ်ဳိး အားျဖင့္ ပုပင္ပုေသာ္လည္း တုိင္းျပည္အားျဖင့္ ငယ္ပင္ငယ္ေသာ္ လည္း
ထုထည္ႀကီးမားလွေသာ ႐ုရွားတုိ႔ကုိ အႏုိင္ရ လုိက္ၾကေခ်ၿပီ။ ေလ့လာစရာေကာင္းေသာ
လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး၊ အတုယူစရာေကာင္းေသာ လူမ်ဳိး တစ္မ်ဳိး”ဟု ေဟာၾကားခဲ့သည္။
ထုိ႔ေနာက္ ဆရာေတာ္ သည္ ၁၉ဝ၇ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံသုိ႔
ၾ<ြကသြားခဲ့သည္။ ျမန္မာအမ်ဳိးသားတုိ႔သည္ ဆရာေတာ္ ၏ေဟာၾကားမႈေၾကာင့္
ဥေရာပတုိက္သားတုိ႔ကုိ အႏုိင္ ရလုိက္ေသာ အာရွတုိက္သား ဂ်ပန္တုိ႔ကုိ
အားက်လာၾက သည္။ ဤကား ျမန္မာတုိ႔ ႏုိင္ငံေရးစတင္ႏုိးၾကားလာ ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
အဂၤလိပ္တုိ႔သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံတစ္ခုလုံးအား တုိက္ခုိက္သိမ္းပုိက္ရန္
ႏွစ္ေပါင္း ၁ဝဝ ခန္႔ ႀကိဳးစား ခဲ့ရၿပီး လက္နက္ကုိင္တုိက္ပြဲကုိ ၁၈၂၄
ခုႏွစ္တြင္ စတင္ ဆင္ႏႊဲခဲ့ရာ ၁၈၈၆ ခုႏွစ္အထိ ၾကာျမင့္ခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္
တုိ႔သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံအား တစ္ခ်ိန္တည္း တစ္ၿပိဳင္တည္း တြင္ တစ္ႏုိင္ငံလုံး
သိမ္းႏုိင္ခဲ့ျခင္းမဟုတ္ေပ။ ပထမ စစ္ပြဲမွ စတင္ေရတြက္လွ်င္ ႏွစ္ေပါင္း
၆ဝ ေက်ာ္ ၾကာျမင့္မွသာ တစ္ႏုိင္ငံလုံး သိမ္းပုိက္ႏုိင္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္ သည္။
ထုိ႔ေနာက္ ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားေရးအတြက္ လက္နက္ ကုိင္ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားအား ၁ဝ
ႏွစ္မွ် ႏွိမ္နင္း ခဲ့ရသည္။
ၿဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕အစုိးရသည္ ျမန္မာတုိ႔၏ ဇြဲ၊ သတၱိ၊ မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ဓာတ္၊
သူ႔ကြၽန္မခံလုိေသာ စိတ္ဓာတ္ မ်ားကုိ သိရွိသည့္အေလ်ာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံအား
ၾကာျမင့္ စြာ အုပ္ခ်ဳပ္ထားႏုိင္ရန္ နည္းမ်ဳိးစုံျဖင့္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ ၾကသည္။
အဆုိးဆုံးကား ေသြးခဲြစနစ္(Divide and rule) ပင္ျဖစ္သည္။ တစ္ႏုိင္ငံလုံးကုိ
ၿဗိတိသွ်ပါလီမန္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္အရ ဘုရင္ခံစနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေန ေသာ္လည္း
ရွမ္းျပည္တြင္မူ ပေဒသရာဇ္စနစ္ကုိ ဆက္လက္ခြင့္ျပဳထားခဲ့သည္။ သုိ႔ႏွင့္
ေျမျပန္႔ေဒသႏွင့္ ရွမ္းေတာင္တန္းေဒသ မ်ား ႏုိင္ငံေရးႏုိးၾကား မႈႏွင့္
ျဖစ္ေပၚတုိးတက္မႈ မတူညီေတာ့ေပ။ ကရင္မ်ားကုိ အထူးအခြင့္အေရးေပးျခင္းျဖင့္
ကရင္- ဗမာ ေသြးကြဲ ေရးကုိ ဦးတည္ခဲ့သည္။ ျမန္မာဓနရွင္မ်ားအား
အလုိေတာ္ရိလက္ေဝခံ အရင္းရွင္ငယ္မ်ား အျဖစ္ ခ်ီးေျမႇာက္ခဲ့ျခင္းျဖင့္
ျမန္မာမ်ဳိးခ်စ္လူငယ္မ်ားႏွင့္ ရန္ဘက္မ်ားအျဖစ္ သုိ႔ေရာက္ေအာင္
ဖန္တီးခဲ့သည္။
ၿဗိတိသွ်တုိ႔၏ ကုိလုိနီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးသည္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံအတြင္းရွိ
ႏုိင္ငံေရးအင္အားစုမ်ားအား အစိတ္ စိတ္အႁမႊာႁမႊာ ကြဲျပားေစခဲ့သည္။ မတူညီေသာ
ဖိႏွိပ္မႈ ေၾကာင့္လည္း မတူညီေသာ ႏုိင္ငံေရး တုိးတက္မႈကုိ ျဖစ္ေပၚေစခဲ့သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈ သမုိင္းစဥ္တြင္ မတူညီေသာျဖစ္စဥ္ မ်ား
ေပၚေပါက္ လာသည္။ ၁၉၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ႐ုရွားႏုိင္ငံ၌ ေအာက္တုိ ဘာ
ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ပြားေသာအခါ ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒ သည္ ျမန္မာမ်ဳိးခ်စ္မ်ားအၾကားသုိ႔
ပ်ံ႕ႏွံ႔လာျပန္သည္။ သုိ႔ႏွင့္ လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းၾကသည့္
မ်ဳိးခ်စ္ပုဂၢိဳလ္ မ်ားအတြင္း၌ပင္ ႏုိင္ငံေရးအယူဝါဒမ်ား အမ်ဳိးမ်ဳိး
ကြဲျပားလာၾကသည္။ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံအား လြတ္လပ္ေရးေပး၍
စြန္႔လႊတ္ရေတာ့မည့္အခ်ိန္တြင္ အလုိေတာ္ရိ အင္အားစုမ်ား ကုိ ေျမႇာက္ပင့္ေပး၍
ျပည္တြင္းေသာင္းက်န္းမႈမီးေတာက္ေလာင္ေစရန္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ ျပည္တြင္းေသာင္းက်န္းမႈသမုိင္း အစသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏
လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈ သမုိင္းတြင္ မွီခုိေနသည္ဟု ဆုိရေပမည္။ အခ်ဳိ႕အဖြဲ႕
အစည္းမ်ားမွာ လြတ္လပ္ေရးမရခင္ကပင္ လက္နက္ ကုိင္၍ ဆူပူေသာင္းက်န္းႏွင့္ၾကၿပီ
ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္မီးသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းသုိ႔ လက္နက္
ခဲယမ္းမ်ားကုိ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့ ေရာက္ရွိလာေစသည္။
စစ္က်န္စစ္လက္နက္ပစၥည္းမ်ားသည္ ဂုိဏ္းဂဏ စြဲ ျပင္းထန္ သည့္ပါတီမ်ား၊
အာဏာရယူလုိသည့္ အဖြဲ႕ အစည္းမ်ား၊ နယ္ခ်ဲ႕လက္ပါးေစ ခြဲထြက္ေရးသမား မ်ားအတြက္ လက္နက္ကုိင္ဆူပူရန္ အေထာက္အကူ မ်ားစြာ ရရွိေစခဲ့သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ ၏ ျပည္တြင္း ေသာင္းက်န္းမႈသည္ ဒုတိယကမၻာစစ္၏ ေနာက္ဆက္
တြဲဟူ၍ပင္ ဆုိႏုိင္သည္။
နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္စနစ္ေၾကာင့္ ႏုိင္ငံငယ္မ်ား လြတ္လပ္ေရး
ဆုံး႐ႈံးခဲ့ၾကရသည္။ လက္ဝါးႀကီးအုပ္ ဘ႑ာအရင္းရွင္စနစ္ေၾကာင့္ ကမၻာစစ္မ်ား
ျဖစ္ပြား ရသည္။ ကုိလုိနီနယ္ခ်ဲ႕စနစ္ႏွင့္ ကမၻာစစ္မ်ားသည္ လြတ္လပ္ၿပီးစ
ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံမ်ားအား ဆူပူေသာင္းက်န္း မႈအေမြကုိ ေပးအပ္ခဲ့သည္ဟု
ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ကား တပ္မေတာ္ႏွင့္ ျပည္သူလက္တြဲ ၍
ေသာင္းက်န္းသူ အဖ်က္သမားမ်ားအား ေခ်မႈန္း ေနၿပီျဖစ္သည္။
ျပည္တြင္းေသာင္းက်န္းမႈသမုိင္းကုိ ျပဳစုရာတြင္ လြတ္လပ္ေရးမရခင္ကာလ၊
လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးကာလႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီက အာဏာ
ရယူၿပီးေနာက္ပုိင္းကာလဟူ၍ ကာလသုံးရပ္ကုိ အေျခခံ၍ ျပဳစုထားျခင္းျဖစ္သည္။
ထုိသုိ႔ ျပဳစုရာတြင္ လက္လွမ္းမီသမွ် စာအုပ္စာတမ္းမ်ား၊ မွတ္တမ္းမွတ္ရာ
မ်ားကုိ အေျခခံ၍ ေရးသားရျခင္းျဖစ္ရာ အလုံးစုံ ျပည့္စုံမႈရွိႏုိင္မည္
မဟုတ္ေပ။
ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ျပည္တြင္းေသာင္းက်န္းမႈသမုိင္း တြင္ ပါဝင္ခဲ့ၾကသည့္
ေသာင္းက်န္းသူအဖြဲ႕အစည္း မ်ားမွာ မ်ားျပားလွသည္။ တစ္ဖြဲ႕မွ ႏွစ္ဖြဲ႕၊
ႏွစ္ဖြဲ႕မွ သုံးဖြဲ႕ အစိတ္စိတ္အႁမႊာႁမႊာ ကြဲျပားသြားၾကသည္လည္း ရွိသည္။
ေခတၱခဏမွ်ေပၚေပါက္ၿပီး ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေပ်ာက္ ကြယ္သြားၾကေသာ
အဖြဲ႕မ်ားကိုလည္းေတြ႕ရႏုိင္သည္။ အင္အားေတာင့္တင္း၍
ခုိင္မာေသာအဖြဲ႕ႀကီးမ်ားဘဝ မွ အင္အားခ်ည့္နဲ႔၍ ေသးငယ္က်ဳံလွီေသာ အဖြဲ႕မ်ား
အျဖစ္သုိ႔ ေလ်ာ့က်သြားေသာေသာင္းက်န္းသူမ်ားသည္ လည္းရွိခဲ့သည္။ ေသးငယ္ေသာ
အဖြဲ႕ငယ္ကေလး ဘဝမွ ႀကီးမားလာသည့္ အဖြဲ႕မ်ားလည္းရွိသည္။ ေသာင္းက်န္း
သူအဖြဲ႕မ်ား ကြဲၿပဲၾကသကဲ့သုိ႔ အဖြဲ႕ခ်င္း ပူးေပါင္းသည္ လည္းရွိသည္။ အဖြဲ႕
တစ္ဖြဲ႕ႏွင့္တစ္ဖြဲ႕ ျဖစ္စဥ္မ်ားသည္ အ ခါ ခပ္ သိမ္း တစ္ ေျပးညီတူညီ
ျခင္းမရွိၾကေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဤသမုိင္းကုိ ေရးသားျပဳစုရာတြင္
တစ္ဖြဲ႕ခ်င္းအေၾကာင္းကုိ အစမွအဆုံးတုိင္ ေရးသားျခင္းကုိ ေသာ္လည္းေကာင္း၊
ခုႏွစ္ သကၠရာဇ္ ရက္စြဲ အစဥ္ လုိက္ေရးသားျခင္းကုိေသာ္ လည္းေကာင္း
ေရွာင္ရွား၍ အရွင္းလင္းဆုံးျဖစ္ေစရန္ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ အေၾကာင္း အရာကုိ
ခ်ိန္ဆ၍ ျပဳစုထားပါသည္။
ဤသမုိင္းတြင္ ေသာင္းက်န္းသူ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပရာ၌
ေသာင္းက်န္းသူမ်ား ၏ အာေဘာ္ကုိေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေရးသားျပဳစုသူ မ်ား၏
ထင္ျမင္ယူဆခ်က္ႏွင့္ အာေဘာ္ကုိေသာ္ လည္းေကာင္း တင္ျပေရးသားထားျခင္း
မျပဳပါ။ ေထာက္ခံျခင္း၊ ကန္႔ကြက္ျခင္းမ်ား မျပဳလုပ္ပါ။
မွတ္တမ္းမွတ္ရာမ်ားတြင္ ေတြ႕ရွိရသည့္အတုိင္း တတ္ ႏုိင္သမွ် တိက်မွန္ကန္စြာ
ေရးသားျပဳစု ထားျခင္းသာ ျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပလုိက္ရေပသည္။ ။
http://www.myanmarpolitical.com/part1_intro/
http://my.wikipedia.org/wiki/Category:%22%22%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%BD%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%22%22
