အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္မွ ဖတ္ပါ ေဆးစာမ်ား - Primolut N အမ်ိဳးသမီးသံုးေဆး

ကၽြန္မက အသက္ ၂၃ ႏွစ္ပါ။ အိမ္ေထာင္မရွိပါ။ ရာသီမမွန္တာပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃ ႏွစ္ေလာက္ကတည္းက မမွန္တာပါ။ ၃ လမွတစ္ခါ ၂ လမွတစ္ခါလာပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးတစ္ေခါက္က ၆ လ အထိၾကာေနလို႔ စိတ္ပူတာနဲ႔ ေဆးခန္းျပပါတယ္။ အာထရာေဆာင္း ရိုက္တယ္၊ ေသြးစစ္တယ္၊ အကုန္ပံုမွန္ပါပဲရွင့္။ ေတာင္ေပၚသူျဖစ္ျပီး လက္လည္းတုန္တတ္လို႔ လည္ပင္းေဟာ္မုန္းဆိုတာလည္းစစ္ပါတယ္။ အကုန္ပံုမွန္ပါပဲရွင့္။ ဆရာဝန္က primolut N ဆိုတဲ့ေဆးကို တစ္ေန႔ ၃ လံုး ၂၁ ရက္ေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ မလာတာနဲ႔ ေနာက္ထပ္တစ္လ ဆက္ေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ ႏွစ္လေလာက္ေသာက္ေတာ့ လာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ထပ္မလာေတာ့ ျပန္ပါဘူး။ ဒါနဲ႔ ကၽြန္မလည္း ဆရာဝန္ဆီ ျပန္မသြားပဲ၊ အဲဒီေဆးကိုပဲဝယ္ေသာက္ပါတယ္။ ေသာက္တဲ့လဆိုရင္ လာပါတယ္။ မေသာက္ရင္မလာပါဘူး။ အျမဲတမ္းလည္း မေသာက္ခ်င္ေတာ့ ၂ လတစ္ခါဝယ္ေသာက္တာ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာလာပါျပီ။ တစ္ခါတစ္ေလ လည္းတစ္ေန႔ ၂ လံုးပဲေသာက္ပါတယ္။ ေမ့တဲ့ေန႔ မေသာက္ျဖစ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေသာက္ထားတဲ့လ ဆိုရင္လာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ စိုးရိမ္မိတာက အဲဒီေဆးက ဒီလိုပဲဆက္ေသာက္ေနမယ္ဆိုရင္ ဆိုးက်ိဳးေတြ ရွိလာႏိုင္လားလည္း ေၾကာက္ေနပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ေသာက္တာက ဆရာဝန္မွာထားတဲ့အတိုင္း တစ္ေန႔သံုးလံုး ၂၁ ရက္ ေသာက္တာမဟုတ္တဲ့အတြက္ ၾကာလာရင္ ေဆးမထိေတာ့မွာလည္း စိုးေနမိပါတယ္။ ကၽြန္မ ဘယ္လိုဆက္လုပ္သင့္လဲရွင့္။ ျပီးေတာ့ အိမ္ေထာင္ျပဳဖို႔လည္း အစီစဥ္ရွိတဲ့အတြက္ တျခား ကေလးမရႏိုင္တာေတြ ျဖစ္လာတတ္လားလည္းသိခ်င္ပါတယ္။

Apr 22, 2011 at 3:44 PM
က်မ အသက္က ၃၂ ပါ။ အမ်ိဳးသား အသက္က ၂၆ ပါ။ ၁ လခဲြ အထိ ရာသီမလာလို႔ ကိုယ္ဝန္စစ္ၾကည့္ေတာ့လည္း မဟုတ္လို႔ ဆရာဝန္ ျပၾကည့္ေတာ့ Primolut N ကို မနက္တစ္လံုး ညတစ္လံုးနဲ႔ ၁ဝ ရက္ ေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ ၁ဝ ရက္ မျပည့္ခင္မွာတင္ ၃-၄ ရက္ေလာက္ ရာသီ ေကာင္းေကာင္း လာပါတယ္။ အခုေတာ့ ရာသီလည္း ရပ္သြားပါၿပီ။ ကေလး ယူလို႔ ရႏိုင္ပါၿပီလားလို႔ သိခ်င္တာပါ။ မ်ိဳးဥထြက္ေစတဲ့ ေဆးမ်ိဳးေတြေကာ ေသာက္ဖို႔ လိုပါေသးလားရွင္။

Primolut N (Generic Norethisterone) ေဆးထဲမွာ Norethisterone ေခၚတဲ့ Progesterones ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳးတည္း ပါတယ္။ Estrogen မပါဘူး။ ဦးေႏွာက္ထဲရွိတဲ့ Pituitary ကေန ထုတ္တဲ့ Gonadotropins ေဟာ္မုန္းကို တားဆီးေပးတယ္။ Mini-pill ကိုယ္ဝန္တားေဆး ေခၚတယ္။ ဒီေဆး စြဲေသာက္ေနသူ တဝက္မွာ ရာသီလာေပမဲ့ မ်ိဳးဥ မထြက္ဘူး။ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲ တားေဆးထဲက Estrogen ေဟာ္မုန္းနဲ႔ မသင့္သူေတြကို ေပးတယ္။

ဒီေရာဂါေတြအတြက္ ေပးတယ္ -
1. Dysfunctional uterine bleeding ရာသီဆင္း မရပ္တာကို Primolut N တခါေသာက္ ၁ ျပား၊ တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ ၁ဝ ရက္ ေပးတယ္။ ၁-၃ ရက္အတြင္း ေကာင္မယ္။ ေနာက္ထပ္အဲလို မျဖစ္ေအာင္ ၃ ပါတ္ေလာက္ ထပ္ေပးတယ္။ တခါေသာက္ ၁ ျပား၊ တေန႔ ၂-၃ ၾကိမ္၊ ရာသီစက္ဝန္းရဲ႕ ၁၉ ရက္ကေန ၂၆ ရက္အတြင္းမွာ ေပးတယ္။
2. Primary and secondary amenorrhoea ေမြးကတည္းကျဖစ္ျဖစ္၊ ေနာက္မွျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္ဝန္ မဟုတ္ဘဲ ရာသီ ထိန္ေနသူေတြကို Prolactin-producing pituitary tumour ေရာဂါမရွိတာ ေသျခာေအာင္ အရင္လုပ္ရမယ္။
• ပဌမေန႔မွာ Estradiol valerate 10 mg ထိုးေဆး ၂ လံုးထိုးတယ္။
• ၁၄ ရက္ၾကာရင္ Estradiol valerate 10 mg ၁ လံုးထိုးမယ္။
• ရာသီစဆင္းတဲ့ေန႔ေနာက္ ၁၉-၂၆ ရက္အတြင္းေတြမွာ Primolut N ေဆးျပားကို တေန႔ ၂-၃ ၾကိမ္ေပးမယ္။
• ၂၈ ရက္မွာ ေသြးဆင္းမယ္။
• ေနာက္ထပ္ အဲလို ၂-၃ ပါတ္ ဆက္ေပးတယ္။ ရာသီစဆင္းတဲ့ေန႔ေနာက္ ၆ ရက္ေျမာက္နဲ႔ ၁၆ ရက္ေျမာက္ ေန႔ေတြမွာ Estradiol valerate 10 mg ၁ လံုးထိုးမယ္၊ ၁၉ ရက္နဲ႔ ၂၆ ရက္ေျမာက္ေန႔ေတြမွာ Primolut N ေဆးျပားကို တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ေပးမယ္။
• ထိုးေဆးမပါဘဲ ရာသီစဆင္းတဲ့ေန႔ေနာက္ ၁၉ ရက္ကေန ၂၆ ရက္ေန႔ေတြအတြင္း Primolut N ေဆးကို တေန႔ ၂ ၾကိမ္ေပးျပီးလဲ စမ္းႏိုင္ပါတယ္။ 3. Premenstrual syndrome ရာသီမလာခင္ ျဖစ္တတ္တဲ့ ေခါင္းကိုက္၊ စိတ္က်၊ ကိုယ္ေရာင္၊ ရင္သားတင္း၊ စတာေတြ သက္သာေစဘို႔ ရာသီစဆင္းတဲ့ေန႔ေနာက္ ၁၉ ရက္ကေန ၂၆ ရက္ေန႔အတြင္း Primolut N ေဆးကို တေန႔ ၂-၃ ၾကိမ္ ေပးတယ္။
4. Timing of menstruation ရာသီလာရက္သတ္မွတ္ျခင္း၊ Progestogen-Estrogen ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးပါ တားေဆးက ပိုသင့္ေတာ္တယ္။ Primolut N တခါေသာက္ ၁ ျပား၊ တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ ၁ဝ-၁၄ ရက္ ေသာက္ပါ။ ေဆးကုန္ျပီး ၂-၃ ရက္မွာ ေသြးဆင္းပါမယ္။
5. Endometriosis သားအိမ္ေရာဂါတမ်ိဳး၊ ရာသီလတခုရဲ႕ ၅ ရက္ေျမာက္ေန႔မွာ Primolut N ေဆး တေန႔ ၂ ၾကိမ္ ေသာက္ပါ၊ ေသြးတစက္စက္စလာရင္ ၂ ျပား၊ ၂ ၾကိမ္ တိုးေသာက္ပါ။ ေသြးရပ္သြားရင္ ေဆးျပန္ေလွ်ာ့ပါ။ ၄-၆ လ ၾကာ ေသာက္ရမယ္။ ေဆးကုသေနတံုးမွာ မ်ိဳးဥလဲမထြက္ဘူး၊ ရာသီလဲမဆင္းဘူး။ ေဆးရပ္လိုက္မွ ေသြးဆင္းမယ္။
ဒီေရာဂါေတြအတြက္ မေပးရဘူး -
1. Pregnancy ကိုယ္ဝန္ ရွိေနရင္၊
2. Lactation ႏို႔တိုက္ေနရင္၊
3. Thromboembolic ေသြးခဲေရာဂါ ရွိရင္၊
4. Diabetes mellitus ဆီးခ်ိဳရွိရင္၊
5. Severe hepatic disease အသဲမေကာင္းရင္၊
6. Liver tumours အသဲကင္ဆာ ရွိရင္၊
7. Sex hormone-dependent malignancies တျခား လိင္ေဟာ္မုန္းနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ကင္ဆာ ရွိရင္၊

Side effects ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ -
Visual disturbances မ်က္စိၾကည့္မေကာင္း၊ Nausea ပ်ိဳ႕ခ်င္၊ Headache ေခါင္းကိုက္၊ Oedema ကိုယ္ေရာင္၊ Migraine မိုင္ဂရင္း အမူးေရာဂါ၊ Dyspnoea အသက္ရွဴခက္၊ Rash, Urticaria အေရျပားအနီျပင္ထြက္၊ Change in sex drive လိင္ဆႏၵျဖစ္တာ အေျပာင္းအလဲ ရွိတတ္တယ္၊ Weight gain လူဝလာတတ္တယ္၊ Hair loss ဆံပင္ကြ်တ္တတ္တယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ Excessive hair growth အေမႊးထူတတ္တယ္၊ Sleepiness အိပ္ခ်င္တယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ Difficulty sleeping အအိပ္ခက္တယ္။

Special precautions အထူးသတိထားစရာေတြ -
Diabetes mellitus ဆီးခ်ိဳရွိေနသူမ်ား၊ Psychic depression စိတ္က်ေရာဂါရွိသူမ်ား၊ Phenytoin, Barbiturates, Primidone, Carbamazepine, Rifampicin, Griseofulvin, Oxcarbazepine, Rifabutin ေဆးေတြနဲ႔တြဲေပးတာ သတိထားရမယ္။

Dr. တင့္ေဆြ